GameStop: Küçük Yatırımcılar Örgütlenerek Kumarhane Kapitalizmini Zorlayabilir mi? – Güneş Gümüş

Amerika’da GameStop şirketinin hisseleri üzerinden milyar dolarlık hedge fonları ile örgütlü davranan küçük yatırımcılar arasında gelişen savaş Wall Street’i karıştırdı. Mesele bu toprakların ünlü deyimine denk düşüyor: Ava giderken avlanmak. 

Hedge fonları, yatırımcılardan topladığı paralar karşılığında çeşitli yatırım araçlarından oluşan bir portföyü yöneten, kısıtlamalardan azade olan yatırım fonları olarak çalışıyor. Bu fonlar, açığa satış gibi spekülatif yöntemler de kullanarak risk alıp yatırımcılarına yüksek getiri elde etmek peşindeler. Hedge fonları kurumsal yatırımcılarla zengin bireysel yatırımcılara – kısacası ABD’nin kaymak kesimine – hitap ediyor çünkü mesela ABD’de bir bireysel katılımcının bir hedge fona dahil olabilmesi için en az 5 milyon dolarlık katılım belgesi alması gerekiyor. Risk alıp daha yüksek getiri elde etmeye çabası bu uğurda piyasaları manipüle etme gereğiyle birleşiyor tabi. Sıklıkla kullandıkları kısa pozisyon gibi yöntemlerin kendisi bile leş kargalığından öte değil. 

Hedge fonları borsada kısa pozisyon alırken  hisse değeri önemli oranda düşeceğini öngördükleri (ya da düşmesi sağlayacakları) şirketin hisselerini yatırımcılardan belli bir kira karşılığında ödünç alırlar. Bu hisseleri daha yüksek meblağdan satıp sonra düşünce ucuza geri alarak aradaki farktan kazanç sağlamaya çalışırlar. Yani kısa pozisyon sonucunda hisseleri geri iade etmek gerektiğinde ilk hisse değerine göre düşüş olursa kazanç, yükselme olursa zarar ederler.

Bu olayda yatırım savaşının merkezindeki GameStop bilgisayar ve konsol oyunları perakende olarak ülke çapında yayılmış şubelerinde satan bir şirket. Oyun sektörünün dijitalleştiği, e-ticaretin yaygınlaştığı bir döneme uyum sağlayamamış, 2020 içinde şube kapatıp işçi çıkararak küçülmeye gideceğini ilan etmiş GameStop’un hisselerinin daha da değersizleşeceği hesabını yapıyor Citron ve Melvin Capital. Yani şirketin iflasına oynuyor. Oysa ki şirket 2020 yılında bile kasasındaki nakidin yarısıyla piyasadaki hisselerinin çoğunu toplayacak durumda; hayatın olağan akışında hiç de iflasın eşiğinde değil. Kısa pozisyon açan hedge fonları bu sefer ters köşe oluyorlar çünkü muhalefetin de yaygın şekilde kullandığı bir sosyal medya platformu olan Reddit’in borsa forumu WallStreetBets’de Citron ve Melvin Capital’in aldığı kısa pozisyon açık edilerek küçük yatırımcılara hedge fonlarını zarara uğratmak için harekete geçme çağrısı yapılıyor. GameStop hisseleri 2021 başından itibaren önemli ölçüde artıp hedge fonları zora düşünce CNBC, Bloomberg gibi yatırımcı kanallarından bu hissenin dibe vuracağı, şirketin değersiz olduğu gibi yorumlarla insanları hisseleri satmaya ve alım yapmamaya ikna etmek için çabalamayı da ihmal etmiyorlar. Ancak daha önce Tesla için kısa pozisyon açan Melvin Capital’le bir hesabı olan ABD’nin en zenginlerinden olan Elon Musk’un da 26 Ocak’ta Twitter’dan “Gamestonk!!” yazarak WallStreetBets forumunun linkini paylaşmasıyla grup genişliyor. Hedge fonlarının açığa sattığı hisseleri toplayan küçük yatırımcılar sayesinde 2021’nin ilk bir ayında GameStop hisseleri 17 dolardan yükselerek 400 doların üstünü bile görüyor. 

“Serbest” piyasa ülkesinde finansal piyasanın büyük aktörlerinin canı yanınca küçük yatırımcıların komisyonsuz kullandığı RobinHood(RH), WeBull, Interactive Brokers gibi e-trading platformları Amerikan finans piyasasını korumak adına GameStop hissesi alış işlemlerini durduruyor. Sadece satışa izin veren bu platformlar hisse fiyatının bir miktar düşmesini sağlayarak Melvin Capital’e daha az zararla kısa pozisyonu kapatma imkanı sağlıyor. 13 milyar dolarlık bir varlığı bulunan Melvin Capital, 5 milyar doları bulduğu hesap edilen bir zararla iflasın kıyısından dönerek kısa pozisyonunu kapatıyor.

Tabii bu yatırım savaşı ABD finans piyasası için alarm zilleri çaldırıyor. Büyük başlar hemen manipülasyon manipülasyon diye ortalığı ayağa kaldırmaya başladı. GameStop “tehlikeli emsal”inden sonra belki kısa pozisyon alma meselesi bir süreliğine duraklar. Ama pandeminin yarattığın krizin etkisiyle restoran zinciri Cheesecake Factory, Nokia, sinema zinciri AMC, Blackberry gibi 45 hisse senedi kısa pozisyon yöntemine duyarlılar listesinde duruyor.

Hedge Fonları Alt Edilebilir mi?

ABD’de muhalefet cephesinde zenginler kulübünü ve piyasa açgözlülüğünü sembolize eden hedge fonlar bir süredir hedef tahtasında. ABD’de borsa işlemlerine halkın katılımı çok daha fazla ve hedge fonlar manipülasyon yöntemleriyle küçük şirketler ve küçük yatırımcıların canını çokça yakmıştır. Peki onları GameStop olayında olduğu gibi yatırım savaşında alt etmek mümkün mü? GameStop örneğini yaratan hedge fonların çok yüksek oranda kısa pozisyon açmaları ve Reddit’teki çağrılara aldırmadan kendilerine çok güvenerek hisse fiyatında yükselme olsa da kısa pozisyonda ısrar etmeleri. Bu kadar hata üst üste gelmese böyle bir zarar açığa çıkmazdı. 

Gelelim borsa savaşında kim kazanabilir konusuna. 

ABD’de hanelerin yarısından fazlasının borsada ufak da olsa yatırımı vardır. Her 10 Amerikan işçisinden dördü borsada yatırım yapan patronlar ya da sendikalar tarafından emeklilik planı olarak oluşturulan tasarruf  ve yatırım fonlarına katılmış durumda. Çünkü ülkede ücretler uzun yıllardır artmıyor ve eğitimden sağlığa, emeklilikten ulaşımın önemli bir kısmına neredeyse bütün hizmetler piyasanın insafına terk edilmiş durumda. Yani paran yoksa hemen açıkta kalacağın bir düzen işliyor ABD’de. Onun için emekçi sınıflar gelir artırma yöntemi olarak borsa gibi yatırım araçlarını sıklıkla kullanıyor. Komisyonsuz işlem yapan e-trading platformları da bu işi çok kolaylaştırmış durumda. GameStop savaşı sırasında CNBC’de devletten sosyal destek olarak çek alan insanların bunu varlıklı insanlara saldırmak için kullandıklarını söyleyen milyarder yatırımcı Leon Cooperman tespitinde hiç de haksız değil. Gerçekten pandemi zamanında işsiz kalıp eve tıkılan halkın hem zamanı bol hem de işlerin ne zaman açılacağı belli olmamışken gelen destek paralarıyla borsada acilen para kazanma isteği oldukça arttı.

ABD’de halkın borsadaki yaygın varlığıyla sahip olduğu hisse miktarı arasında tersine bir ilişki var dünyanın geri kalan bütün borsalarında olduğu gibi. Ülkenin en zengin %10’unu borsadaki hisselerin %84’ünü kontrol ediyor. Türkiye’de halkın borsaya katılımı daha sınırlı olsa da hisse sahipliği açısından manzara farklı değil. 2020 Temmuz verilerine göre Türkiye’de 24 bin yatırımcı hisse senetlerinin %88’ine (her birinin ortalama portföyü 19,5 milyon lira) sahipken 1,5 milyon küçük yatırımcı hisse senetlerinin yalnızca %12’sine (her birinin ortalama portföyü 43 bin lira) sahip. Kısacası borsa hisselerin fiyatı artıyorsa çoğunlukla bu artışı küçüklerin alımları değil, büyüklerin hareketleri belirliyor.

GameStop örneğinde Reddit’de biraraya gelmiş küçük yatırımcılar aşırı özgüvenle yamyamlık peşine düşmüş hedge fonları zarara uğratabilse de;

1- Bu kadar gollük pas nadiren çıkar.

2- GameStop hisselerini ilk başta düşükken alıp savaşı başlatanlar karlı olurken hisseleri yüksek değerden alan küçük yatırımcılar sonuçta zarar edecek. (Mesela başlangıçta 50 bin dolarlık GameStop hissesi alıp diğer forum katılımcılarının alma çağrısı yapan bir Reddit forum yazarının hisselerinin değeri 33 milyon dolar etti bile. Şimdilik satmasa da bir miktar düştüğünde satarsa bile muazzam kazanç sağlayacak. 300 dolarlardan hisse alıp çok inerse satacaklar ise zarar edecek.)

2- Gerekirse finansal piyasa sosyal medya platformlarında birleşip harekete geçmeyi manipülasyon ilan edip cezalandırmanın, önünü almanın yollarını bulacaktır. 

“Sahip Olmadığınız Bir Şeyi Satamazsınız”

GameStop savaşı sırasında Elon Musk, “sahip olmadığınız bir şeyi satamazsınız” diyerek kısa pozisyon almayı suçlayan bir tweet attı. Kendisinin ortada gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bir Mars yolculuğu üzerinden para kazanması, hayata geçeceği belirsiz yeni bir pil teknolojisi üretme iddiaları üzerinden borsada hisselerin değerlenmesi “sahip olmadığı bir şeyi satmak” değilmiş gibi!

Yani bütün bir kapitalizm sahip olmadığı bir şey üzerinden parababalarının zenginleşmesine dayanıyor: işçinin alınteri. Kapitalizmde patronların para yığmasını sağlayan emekçi halkın karşılığı ödenmemiş alın terinden başkası değildir. Tabi sermayedara bu kadarı da yetmiyor. Kendi metalarını satmak için emekçi halkı borçlandırıp faiz alıyorlar. Yetmiyor; borsada manipülasyonlarla küçük yatırımcının birikimlerini iç ediyorlar. Evet borsa bir tür kumarhane gibi. Hedge fonlar da borsanın bu şekilde işleyişinde büyük pay sahibi. Ama sıkıntı bunlarla sınırlı değil; kapitalizm krizlerde zora girdikçe medeti spekülasyondan ötesinde bulamıyor. 

Marks’ın 1848 Devrimleri için yaptığı şu yorum krizin zirve yaptığı koşullarda kapitalistlerin yüksek kazanç peşinde spekülasyonlara hız vermesine takılıp krizin gerçek dinamiklerini gözden kaçırmamak gerektiğine dair bir uyarıdır: 

“Aşırı üretim dönemlerinde spekülasyon düzenli olarak oluşur. Spekülasyon aşırı üretim sonunda geçici piyasa olanakları sağlayarak bir rahatlama yaratırsa da tam da bu nedenle krizin patlak verme sürecine katılır ve patlamanın şiddetini artırır. Kriz önce spekülasyon alanında başlar, ondan sonra üretimi vurur. Yüzeysel bir gözlemciye krizin nedeni aşırı üretim değil, aşırı spekülasyon olarak görülür; hâlbuki bu aşırı üretimin bir semptomudur.”