Clara Zetkin: Mirası Mücadelemize Yol Gösteriyor! – İsmail Kızılkılıç

Dünya devrimci sosyalist hareketinin önde gelen figürlerinden olan Clara Zetkin, bilhassa emekçi kadınların özgürlük mücadelesine olan katkılarından ötürü anısıyla mücadelemize ışık tutmaktadır.

1857’de Almanya’da doğan, Liepzig’de burjuva kadın hakları savunucularının yönetiminde bir okulda eğitim gören Zetkin, henüz okul döneminde başladığı siyasi yaşantısında, o dönem Bebel’in “Sosyalizm ve Kadın” kitabının etkisiyle hayatı boyunca en çok üzerine fikir üreteceği ve çalışma yapacağı kadın sorunu üzerine eğildi. Parti üyesi olduktan sonra hızla mücadeleye atılan Zetkin, çıkmasına öncülük ettiği ve başlangıçta tek başına çıkardığı SPD’nin “Die Gleichheit” (Eşitlik) adlı kadın gazetesinin uzun yıllar yazarlığını ve editörlüğünü yaptı, parti içindeki tartışmalarda, en keskin muhalefeti yürüttüğü zamanlarda da yine bu gazetenin sayfalarından yazdı. 1907’de SPD’nin yeni kurulan “Kadınlar Ofisi”nin lideri oldu. Partinin ilk kadın konferansına öncülük etti, kadın işçilerle hayatı boyunca konferanslar verdi, toplantılar yaptı, kadın sorununun sınıfsallığı ve kadının kurtuluşunun sosyalizm mücadelesinde olduğunun propagandasını yaptı, İkinci -ve Ekim Devrimiyle birlikte Üçüncü- Enternasyonel’de kadın sorunu, devrimci parti programında kadının yeri üzerine tüm dünya örgütlerini etkileyecek konuşmalar yaptı.

1898’de Stuttgart’da bir parti kongresinde tanıştığı Rosa Luxemburg ile yakın arkadaşlık kurdu, Bernstein revizyonizmine karşı 1903’ten itibaren birlikte muhalefet ederek parti içindeki bir çok yakınını karşısına alarak sol kanatta yer aldılar. SPD’nin 1. Dünya Savaşı esnasında kendi burjuvalarından yana tavır alması ayrımı netleştirdi. Bu tavır devrimci yenilgiciliği savunan Lenin önderliğindeki Bolşeviklerle birlikte Almanya’da Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht ve Clara Zetkin tarafından mahkum edildi ve aslında bu ayrım, sosyalist sol için de tarihsel olarak tarafların belirlenmesini sağladı. Clara Zetkin Temmuz 1915’te savaş karşıtlığı sebebiyle tutuklandı ancak Ekim ayında partinin sağ kanadının da baskısıyla serbest kaldı. Bu dönemde parti içindeki fikir ayrılığı daha da keskinleşti ve parti içinden Rosa Luxemburg önderliğinde bir grup Spartaküs grubunu kurdu. Savaş döneminde Rusya ve Almanya’da sosyalistler ve sosyal demokratlar arasındaki ayrım konusunda Clara Zetkin başlangıçta Bolşevikler ya da Spartakistler kadar net tavır almadı hatta Lenin tarafından uzlaşmacılıkla eleştirildi. Ardından USPD’ye (Alman Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi) katılan Zetkin, Ekim Devrimi sonrası Rosa Luxemburgların kurduğu Üçüncü Enternasyonel üyesi KPD’nin (Alman Komünist Partisi) içinde yerini aldı.

1919’da ayaklanmanın bastırılması sonucu Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht’in katledilmesi sonucu partinin yeniden inşasında önemli görevler aldı ve o dönem Komünist Kadın dergisini çıkarmaya başladı. 1920 yılından ölümüne kadar olan 13 yıllık sürede KPD’yi Reichstag’da (Almanya parlementosu) temsil etti. Komünist Enternasyonel ile parti inşası ve demokratik merkeziyetçilik konusundaki fikir ayrılıkları üzerine partideki merkez komite üyeliğinden istifa eden Zetkin, bu dönemde Lenin’in ciddi eleştirilerine maruz kaldı. Ancak yine de sonraki dönemde ağırlıklı olarak Komünist Enternasyonel içinde kadın işçilerinin örgütlenmesi ve kadın sorunu üzerine çalışma yaptı. Gizlice İtalya’ya giderek İtalyan Sosyalist Partisi’nin Komünist Enternasyonel’e katılması için çalışan Zetkin, İtalya’da ve Almanya’da faşizmin yükselişine karşı hem Enternasyonel’in içinde hem de mecliste mücadele çağrısı yaptı. Ağustos 1932’de kıdeminden dolayı başkanı olduğu Reichstag’da Nasyonel sosyalizm ile savaşılması gerektiği çağrısında bulununca Nazilerin hedefi haline geldi ve Adolf Hitler’in, Almanya Komünist Partisi’ni Reichstag yangınından sonra yasaklamasıyla Zetkin de ömrünün son yılını Sovyetler Birliği’nde sürgünde geçirmek zorunda kaldı. Clara Zetkin, 1933’te 76 yaşındayken Moskova’da kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.

Zetkin’in dünya devrimci sosyalist hareketine yaptığı en önemli katkılardan biri, her yıl 8 Mart’ta kutlanan “Dünya Emekçi Kadınlar Günü”nün fikir anneliğini yapmış olmasıdır. Zetkin, 26-27 Ağustos 1910 tarihinde Danimarka’nın Kopenhag kentinde toplanan 2. Enternasyonal’e bağlı kadınlar toplantısında (Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı), 8 Mart 1857 tarihinde ABD’nin New York kentinde tekstil fabrikasındaki grevde polisin saldırısı sonucu çıkan yangında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart’ın “Dünya Emekçi Kadınlar Günü” olarak kutlanması önerisini getirdi ve öneri oybirliğiyle kabul edildi.

Clara Zetkin’in anısı, mücadelemizde yaşatılacaktır!