Polis Şiddeti Sokağın Rutini

Geçtiğimiz günlerde Adana’da Furkan Vakfı üyelerine uygulanan insanlık dışı polis şiddeti, sosyal medyada yayınlanan görüntüleriyle Türkiye’deki polis şiddetini yeniden gündemimize taşıdı.

Elbette sosyalist sol veya bugüne kadar sokağa bir şekilde yolu düşmüş toplumsal muhalefet bileşenleri az veya çok bu şiddete aşinalar. AKP iktidarı özellikle 15 Temmuz sonrasında sokağı bir şekilde kontrol altında tutmanın ve sokağa çıkmaya yeltenebilecek kitlelere korku salmanın bir aracı olarak polis şiddetini her fırsatta eksik etmiyor. Bunun bir örneğini eylem yasaklarının ve polis baskısının artık bir rutin haline geldiği Ankara’da kadınların darp edilerek gözaltına alındığı 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü eyleminde görmüştük.

Adana’da ise şiddetin bu sefer kendi mahallesini hedef alması tartışmayı büyüten bir faktör. Türbanlı bir polisin çarşaflı bir kadına uyguladığı şiddetin bu ülkede sıradan bir polis şiddeti vakasından daha çok ilgi çekmesi doğal. Öyle ki iktidara yakın isimler bile bu pervasız terörü eleştirmek zorunda kaldılar. Kamuoyu tepkisiyle birlikte muhtemelen emniyet ve valiliğin açtığı soruşturma sonucu göstermelik bir iki cezayla bu skandalın üzeri örtülecek. Bugüne kadar polis şiddetinin böylesine pervasızlaşmasının arka planında ise tam olarak bu cezasızlık ve bunun yarattığı rahatlık yatıyor. 

Her ne sebeple olursa olsun iktidara karşı sokağa çıkan hemen herkesin karşısına polis bu rahatlıkla çıkıyor ve kendisine verilen görevi yerine getiriyor. Yakın dönemde Boğaziçi eylemlerinden, kadın yürüyüşlerine kadar polis şiddetinin arşa çıktığı sayısız örnek mevcut.

Bunun yanında polis şiddeti gündelik yaşamda da varlığını hissettiriyor. İHD ve TİHV’in Verilerle 2021 Yılında Türkiye’de İnsan Hakları İhlalleri raporu durumun vahametini ortaya seriyor. 

• Rapora göre kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 2021 yılında 9 kişi yaşamını yitirirken, 23 kişi de yaralandı. 
• Yine rapora göre TİHV’e işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı iddiasıyla toplam 915 kişi başvururken, başvuranların 531’i aynı yıl içinde işkence ve kötü muamele gördüklerini belirtmişlerdir. 
• İHD Dokümantasyon Birimi’nin tespitlerine göre ise resmi gözaltı yerlerinde en az 415 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalmıştır.
• 2021 yılının ilk 11 ayında ise TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre kolluk güçlerinin toplanma ve gösteri özgürlüğü kapsamında yapılan barışçıl eylem ve etkinliklere müdahalesi sonucu en az 28’i çocuk olmak üzere 3540 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalırken, 45 kişi ise yaralanmıştır.
• İHD Dokümantasyon Birimi’nin verilerine göre ise kolluk güçlerinin toplanma ve gösteri özgürlüğü kapsamında yapılan barışçıl eylem ve etkinliklere müdahalesi sonucu en az 3671 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalmıştır.
• AKP iktidarının eylem ve etkinliklere koyduğu yasaklar da rapora yansıyor. Valilikler ve kaymakamlıklar tarafından 24 ilde ve 6 ilçede en kısası 5, en uzunu 30 gün olmak üzere 101 kez tüm eylem ve etkinlikler yasaklanmıştır.
• TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin tespitlerine göre 2021 yılının ilk 11 ayında; en az 291 barışçıl toplantı ve gösteriye kolluk güçleri tarafından müdahale edildi, 88 etkinlik ise engellendi. Bu müdahaleler sonucunda 28’i çocuk olmak üzere 3540 kişi işkence ve kötü muamele niteliğindeki uygulamalar ile gözaltına alındı, en az 45 kişi yaralandı. Gözaltına alınanların 40’ı tutuklandı, 242 kişi adli kontrol şartıyla, 45 kişi ev hapsi şartıyla serbest bırakıldı.
• Kadın ve LBTİ+ haklarına dair 22 barışçıl toplantıya müdahale edildi, 8 toplantı ve etkinlik engellendi. 191 kişi gözaltına alındı, en az 4 kişi yaralandı. 7 kişi adli kontrol, 2 kişi ev hapsi şartıyla serbest bırakıldı. En az 2 kişi çıplak aramaya, 1 kişi tecavüz tehdidine, 1 kişi tacize maruz kaldı.
• Öğrenciler tarafından yapılan 57 barışçıl toplantı ve gösteriye müdahale edildi, 6 toplantı engellendi. 1088 kişi gözaltına alındı, 13 kişi tutuklandı. En az 15 kişi yaralandı. 93 kişi adli kontrol, 19 kişi ev hapsi şartıyla serbest bırakıldı.
• İşçi ve emekçiler tarafından yapılan 29 barışçıl toplantı ve gösteriye müdahale edildi, 9 etkinlik engellendi. 489 kişi gözaltına alındı, 3 kişi tutuklandı. En az 7 kişi yaralandı, 10 kişiye idari para cezası verildi.
• 1 Mayıs’ı kutlamak amacıyla 6 ilde yapılan en az 16 barışçıl toplantı ve gösteriye kolluk güçlerinin müdahalesi sonucunda 354 kişi işkence ve kötü muameleyle gözaltına alındı. En az 1 kişi yaralandı, gözaltına alınanların 9’u adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Ayrıca İstanbul’da gözaltına alınan 255 kişiye toplam 888 bin TL idari para cezası verildi.

Şiddet bu kadar yoğunlaşınca, Nisan 2021’de kamuoyuna yansımasını engellemek adına emniyet yayımladığı genelge ile eylem ve etkinliklerde ses ve görüntü alınmasına yasak getirmeye çalıştı. Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş’ın imzasıyla yayınlanan genelgede, polisleri kaydeden kişilerin engellenmesi ve haklarında adli işlem yapılması gerektiği belirtildi. Danıştay tarafından bu genelge için yürütmeyi durdurma kararı verilse de eylemlerde görüntü ve fotoğraf çekimi hala engelleniyor, hatta çoğu zaman gazeteciler bile bu nedenle şiddete maruz kalabiliyor.