Türkiye’de Olağanüstü Yönetimlerin Tarihi
15 Temmuz’un ardından Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildi. Haliyle bu karar, ülke tarihindeki ilk
OHAL değil. OHAL ve yine bir olağanüstü yönetim şekli olan sıkıyönetim uygulaması yaklaşık 40 senedir değişen onca iktidara rağmen neredeyse kalıcı olarak uygulanan baskı yöntemleri oldu.
12 Eylül darbesinden yaklaşık 2 yıl önce Adana, Ankara, Bingöl, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Antep,
İstanbul, Maraş, Kars, Malatya, Urfa ve Sivas’ta Aralık 1978’te sıkıyönetim ilan edilmişti. Nisan 1979’da ise sıkıyönetim ilan edilen şehirlere Adıyaman, Diyarbakır, Hakkari, Mardin, Siirt ve Tunceli de eklenmişti. 1980’in ilk 4 ayında ise Ağrı, Hatay ve İzmir’de de sıkıyönetim ilan edilmişti. Tüm bu sıkıyönetimlerin gerekçesi “yaygın şiddet hareketleri” olarak gösterilmişti.
12 Eylül darbesi ile birlikte bütün ülke çapında sıkıyönetim ilan edilmiş ve Mart 1984’e kadar bütün
ülkede sıkıyönetim rejimi uygulanmıştı. Temmuz 1987’ye kadar parça parça kaldırılan sıkıyönetim
ise yerini OHAL’e bırakmış ve OHAL rejimi 1986’ya kadar parça parça kaldırılmıştı. Ancak Kürt kentlerinde OHAL kalıcı olmuş ve Bingöl, Diyarbakır, Elâzığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli, Van, Adıyaman, Bitlis, Muş, Batman ve Şırnak’ta yıllar boyunca devam etmişti. 1987’de KHK ile getirilen Olağanüstü Hal Bölge Valiliği kurulmuş ve sayılan şehirler OHAL Bölge Valileri aracılığıyla yönetilmişti. 13 ildeki bu OHAL rejimi baskı, işkence, faili meçhuller ve katliamlarla anılara kazındı. 13 ilde başlayan Olağanüstü Hal rejimi, her 4 ayda bir uzatılarak (toplam 46 kez uzatılmıştır) 2002’ye kadar devam etmişti. İlk olarak 1996’da Elazığ’da, ardından parça parça diğer şehirlerdeki OHAL kaldırılmış, nihayet Diyarbakır ve Şırnak’taki OHAL’ler de 30 Kasım 2002’de sonlandırılmıştı. 1978’den önce de sıkıyönetim uygulaması çokça yaşanmıştı. 27 Mayıs ve 12 Mart, sıkıyönetimle iç içe giden askeri darbeler olmuştu. 1955’te 6-7 Eylül’ün ardından, 1974’te Kıbrıs işgali sonrası, 1975’te Irak olayları nedeniyle sıkıyönetimler ilan edilmişti. 1970’te ise 15-16 Haziran işçi hareketi nedeniyle İstanbul, Gebze ve Kocaeli’de sıkıyönetim ilan edilmişti. 2002’de iktidara geldiğinde OHAL’i kaldırmakla övünen, hatta seçim propagandalarında bunu sıkça kullanan AKP, 15 Temmuz’un ardından ülkeyi yeniden OHAL rejimine sokmuş oldu.
